NEVÜ-SBE Akademik Söyleşileri - 1: Küresel Coğrafi Riskler
Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi (NEVÜ) Sosyal Bilimler Enstitüsü tarafından düzenlenen ‘Akademik Söyleşileri’nin ilki davetli konuşmacı olarak Prof. Dr. Servet Karabağ’ın katılımlarıyla “Küresel Coğrafi Riskler” konusu üzerine gerçekleştirildi.
Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi akademik ve idari personeli ile Sosyal Bilimler Enstitüsü öğrencilerinin katılım gösterdiği, soru ve cevaplar ile zenginleşen söyleşide Prof. Dr. Servet Karabağ küresel riskler bağlamında birçok konuya değindi.
Söyleşi kapsamında Prof. Dr. Servet Karabağ ‘Küremiz neden risklere maruz kalmaktadır?’ sorusu ile katılımcıları sorgulamaya yönelterek tehlike (neden), risk (muhtemel sonuç), afet (fiili sonuç), felaket (büyük yıkım) kavramları arasındaki farklılıklara değindi.
Risklerin nedenleri üzerinde konuşulan Karabağ, risklerin nedenleri olarak; kararlarla, bilgi ve algıyla, teknolojiyle, eylemlerle, zaman ve mekânla, değer verilen şeylerle, güvenlikle ve kültürle ilgili faktörleri sıraladı.
Geleneksel riskler ve modern riskler üzerinde duran ve günümüz risklerinin etkilerini ve boyutlarına değinen Karabağ, buna göre günümüz risklerinin; risklerin etkileri, hızlı-yavaş, doğrudan-dolaylı, maddi-psikolojik ve insana-doğaya olarak görüldüğünü söyledi.
Karabağ günümüz risklerin boyutlarını ise; mekân, zaman, interdisipliner, teknolojik, değerlendirme, aktör, sosyo-kültürel, sürdürülebilirlik, güvenlik ve etik olarak sınıflandırdı.
‘Küresel riskler zayıf olasılık ve yüksek zarar ile karakterizedir’ diyen Karabağ, küresel risklerin ‘Delokalizasyon: Sebep ve sonuçlar bir konum ya da mekânla sınırlı değildir. Her zaman ve her yerdedir’, ‘Hesaplanamazlık: Sonuçları çoğunlukla hesaplanamaz’ ve ‘Telafi Edilemezlik: Eğer iklim geri dönüşü olmayan bir şekilde değiştiyse, insan genetiğindeki ilerleme insan varlığında geri dönüşü olmayan müdahaleleri mümkün kılıyorsa, terörist gruplar kitle imha silahlarına sahipse, o zaman çok geç demektir’ şeklinde üç temel özellikle tanımladı.
Karabağ başlıca risk kategorilerini ise şu şekilde sıraladı;
DOĞAL TEHLİKELER (ekstrem jeofizik ve biyolojik olaylar)
Jeolojik - depremler, volkanik patlamalar, heyelanlar, çığlar
Atmosferik - tropikal siklonlar, kasırgalar, dolu, buz ve kar
Hidrolojik - nehir taşkınları, kıyı taşkınları, kuraklık
Biyolojik - salgın hastalıklar, yangınlar
Teknolojik Tehlikeler (büyük kazalar)
Ulaşım kazaları - hava kazaları, tren kazaları, gemi enkazları
Endüstriyel arızalar - patlamalar ve yangınlar, toksik veya radyoaktif maddelerin salınımı
Güvenli olmayan kamu binaları ve tesisleri - yapısal çöküş, yangın
Tehlikeli maddeler - malzemelerin depolanması, taşınması, yanlış kullanımı
Bağlam Tehlikeleri (küresel çevresel değişim)
Uluslararası hava kirliliği - iklim değişikliği, deniz seviyesinin yükselmesi
Çevresel bozulma - ormansızlaşma, çölleşme, doğal kaynakların kaybı
Arazi baskısı - yoğun kentleşme, temel tesislerin yoğunlaşması
Süper tehlikeler - yıkıcı toprak değişiklikleri, dünyaya yakın nesnelerden gelen etki
Riskler Doğa kökenli riskler ve Beşer kökenli riskler olarak ikiye ayrılabilir.
Doğa Kökenli küresel riskler:
Litosferik riskler (Depremler ve Volkanlar)
Atmosferik riskler (Asteroit tehlikeler, İklim değişikliği, Biyo-çeşitliliğin yok olması)
Beşer Kökenli küresel riskler ise şunlardır;
Pandemiler
Küresel savaş riskleri
Nükleer riskler
Biyoteknolojik riskler
Nanoteknolojik riskler
Yapay zeka riski
Küresel terörizm riski
Prof. Dr. Servet Karabağ'ın sunumunun tamamına ulaşmak için Tıklayınız.